Cape Verde, n’o ye gunba cɛɲi ye Atlantiki Kɔgɔji kɔnɔ, a kɛra kunnafoni kunbabaw ye kɔsa in na, a kɛlen k’a kɛ jamana sabanan ye Afiriki kɔnɔ min ye sumayabana ban. Nin bana in min bɛ sɔrɔ sosow fɛ, o banna jamanadenw ni jamana ɲɛmɔgɔw ka cɛsiri jɛlenw sababu la.
Diɲɛ kɛnɛyatɔnba (OMS) ye nin seko in jate foroba la desanburukalo tile 12, o kɛra tarikuba ye Kapi Vɛridi jamana na. Nin gun jamana in, min kɔnɔ mɔgɔ 500.000 ɲɔgɔn bɛ yen, o ye jamana fɔlɔ ye Sahara woroduguyanfan fɛ, min jatera ko sumayabana tɛ a la san bi duuru kɔnɔ.
O ɲɛtaa kunba ye daliluw ye minnu dira Kapi Vɛridi fɛ, minnu b’a jira ko sosow ka bana in jɛnsɛnni so kɔnɔ, o tigɛra jamana kɔnɔ kabini san saba tugu-tugu ɲɔgɔn na. Jamana binaani ni kɔ wɛrɛw ye o seereyaw sɔrɔ, nka Kap Vɛride ye sabanan ye Afiriki kɔnɔ, Alzeri kɔfɛ san 2019 ani Morisi kɔfɛ san 1973.
Dɔgɔtɔrɔ Matshidiso Moeti, n’o ye OMS ka mara ɲɛmɔgɔ ye Afiriki kɔnɔ, ale b’a jira ko nin seko in ye “jigiya yeelen” ye o mara in bolo. A b’a sinsin a kan ko politiki nege, politiki ɲumanw, sigidamɔgɔw ka jɛkafɔ ani seko ni dɔnko caman ka jɛkafɔ ye ɲɛtaa kunbabaw ye sumayabana kɛlɛli la.
A fɔ man di nka, sumayabana bɛ to ka kɛ bagabagaliba ye Afiriki kɔnɔ, a bɛ kɛ sababu ye ka mɔgɔ ba kɛmɛ caman faga san o san. Nka, Kapi Vɛridi bɛ misali dɔ di min bɛ mɔgɔ bila ka miiri, k’a jira ko bana in bɔli ye laɲini ye min bɛ se ka sɔrɔ ni fɛɛrɛ ɲumanw bɛ sen na.
Diɲɛ bɛ ka siniɲɛsigi lajɛ ni jigiya ye sisan, sumayabana tɛ min na, k’a sababu kɛ Kapi Vɛridi ka cɛsiri kabakomaw ye.
