Akụkọ banyere vanilla bụ akụkọ banyere njem na gburugburu ụwa. Ọ na-amalitekwa afọ 180 gara aga site na nwata nwoke dị afọ 12.
Ọ malitere na Mexico, ebe ndị Totonacs, bụ ụmụ amaala, bu ụzọ chọpụta vanilla. Ha na-egbute pọd ndị ahụ n’ọhịa ma jiri ya rie ihe ọṅụṅụ pụrụ iche ha. Ndị Aztek, bụ́ ndị meriri ndị Totonac, bụkwa ihe ụtọ a dị oké ọnụ ahịa rafuru.
Mgbe ndị Europe rutere America, ha wetara ha osisi na ngwa nri, gụnyere vanilla, ka ha na-akọ ihe n’ógbè ha. Nke a bụ ka vanilla si malite ịgafe oke osimiri, mechaa rute France na mmalite 1600s.
Ma n’agbanyeghị na-eme njem gburugburu ụwa, vanilla enweghị ike ịmị mkpụrụ n’ebe dị anya site n’ụlọ. Ọ bụ nanị mgbe ọ rutere n’àgwàetiti Bourbon, nke a na-akpọ Reunion ugbu a, ka ihe anwansi mere.
Otu ụbọchị, otu nwa okorobịa aha ya bụ Edmond, bụ́ onye dị nanị afọ 12, chọpụtara ihe nzuzo nke ikpochapụ vanilla. O lere anya na ifuru vanilla ma chọpụta na ọ dị ya mkpa inye aka na pollination ka mkpụrụ osisi ahụ wee too. Nghọta ya gbanwere ụlọ ọrụ vanilla, na-ekwe ka Reunion Island ghọọ onye na-emepụta ihe.
Ọ dị nwute na amataghị Edmond na uru ọ bara n’oge ahụ. E boro ya ebubo izu ohi ma tụọ ya mkpọrọ. Ma ihe nketa ya na-adị ndụ: taa, vanilla ka na-eji aka emetọ gburugburu ụwa, na-eme ka pod ọ bụla dị oké ọnụ ahịa na nke pụrụ iche.
Ya mere, akụkọ pụrụ iche nke vanilla na-echetara anyị na ọbụna nchọpụta kachasị nta nwere ike inwe mmetụta dị ukwuu n’ụwa. Na oge ọzọ ị ga-enwe mmasị na vanilla ice cream ma ọ bụ achicha na-esi ísì ụtọ, cheta njem dị egwu nke ose a mere iji ruo gị.
